Klauzula przeciwko wspólnikom spółki jawnej

Znacznym ułatwieniem dla wierzycieli w dochodzeniu roszczeń od spółki jawnej jest możliwość domagania się zapłaty również od jej wspólników. Jednym ze sposobów dochodzenia od nich należności jest nadanie przeciwko nim klauzuli wykonalności nakazowi zapłaty/wyrokowi wydanemu przeciwko spółce. Możliwość taką przewiduje art. 778 (1) kpc.

Zgodnie z powołanym przepisem wierzyciel może wystąpić z wnioskiem o nadanie klauzuli przeciwko wspólnikom spółki jawnej, jeżeli:

Egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna.

Przesłankę bezskuteczności wierzyciel może wykazać postanowieniem komornika o umorzeniu egzekucji przeciwko spółce. Myślę, że uzasadnione byłoby analogiczne zastosowanie także tych dowodów bezskuteczności, którymi wierzyciel może posłużyć się pozywając członka zarządu sp. z o.o., tj. postanowieniem o oddaleniu wniosku o ogłoszeniu upadłości spółki, z uwagi na to, iż jej majątek nie wystarcza na pokrycie kosztów postępowania czy też postanowieniem o umorzeniu postępowania upadłościowego z tego względu, jak również postanowieniem o zakończeniu upadłości, jeśli w jej toku wierzyciel nie uzyskał zaspokojenia.

Jest oczywiste, że egzekucja ta będzie bezskuteczna.

W tym przypadku wierzyciel mógłby posłużyć się np. pismem komornika – wysłuchaniem wierzyciela przed umorzeniem egzekucji z trybie art. 827 kpc, z którego będzie wynikało, że majątek spółki nie wystarcza na zaspokojenie wierzyciela i w przypadku niewskazania nowych sposobów egzekucji postępowanie to będzie umorzone.

Pozostaje jeszcze odpowiedzieć na pytanie przeciwko którym wspólnikom wierzyciel może z takim wnioskiem wystąpić. Początkowo w orzecznictwie przyjmowano, iż pojęcie „wspólnik” użyte w treści art. 778 (1) kpc oznacza osobę, która jest wspólnikiem w chwili nadawania klauzuli wykonalności. Sama pamiętam jeszcze czasy, kiedy konieczne było załączenie do takiego wniosku aktualnego odpisu z KRS spółki jawnej. W przeciwnym razie sąd wniosek oddalał, albowiem przyjmowano, iż niedopuszczalne jest nadanie klauzuli wykonalności przeciwko byłemu wspólnikowi. Na szczęście jedna z takich spraw trafiła do SN, który w uchwale z dnia 04.09.2009 r. (III CZP 52/09) zajął w tej kwestii odmienne stanowisko. Co prawda SN rozpatrywał sytuację, w której spółka jawna została wykreślona z rejestru, jednak i to zdarzenie skutkuje przecież utratą statusu wspólnika. W związku z tym rozważania Sądu Najwyższego dotyczyły byłego wspólnika w ogólności, czyli takiego, który wystąpił ze spółki, jak również wspólnika spółki wykreślonej z rejestru.

W uzasadnieniu uchwały SN wyraził pogląd, iż pojęcie „wspólnik” użyte w art. 778 (1) kpc obejmuje również byłego wspólnika. Zdaniem SN konieczne jest przy tym jedynie, aby tytuł wykonawczy, któremu ma być nadana klauzula wykonalności, obejmował zobowiązanie spółki powstałe w czasie uczestnictwa tego wspólnika w spółce, albo przed jego przystąpieniem. SN odwołał się przy tym do argumentacji przedstawionej w orzecznictwie dotyczącym odpowiedzialności członków zarządu sp. z o.o. przewidzianej w art. 299 ksh, o której pisałam przy okazji omawiania tego rodzaju odpowiedzialności (zob.odpowiedzialność członków zarządu).

W związku z powyższym obecnie wierzyciel może wystąpić o nadanie klauzuli nie tylko przeciwko obecnym wspólnikom spółki jawnej, ale również przeciwko byłym, jeżeli uczestniczyli w spółce w dacie, kiedy zobowiązanie wobec spółki istniało. W takim przypadku wierzyciel powinien wykazać we wniosku, iż osoby przeciwko którym ma być nadana klauzula, status wspólnika w tym okresie posiadali. Może to uczynić załączając do wniosku pełny odpis z KRS spółki jawnej.