środa, 9 kwietnia 2014

Czy każde uznanie długu przerywa bieg przedawnienia

Zgodnie z art. 123 § 1 pkt 2 kc bieg przedawnienia przerywa się m.in. przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje. Skoro uznanie roszczenia przez dłużnika wywołuje tak doniosłe skutki prawne, należy zastanowić się czym owo uznanie właściwie jest.
Zarówno w doktrynie, jak i orzecznictwie przyjmuje się, iż uznanie długu może mieć formę uznania właściwego i uznania niewłaściwego. Uznaniem właściwym jest umowa ustalająca co do zasady i zakresu istnienie jakiegoś stosunku prawnego, natomiast uznaniem niewłaściwym przyznanie przez dłużnika wobec wierzyciela istnienia długu (uchwała (7) SN z 30.12.1964 r., III PO 35/64, OSNC 6/1965; wyrok SN z 23.03.2004 r., V CK 346/03). Pierwsze z nich jest oświadczeniem woli, czynnością prawną zmierzającą do wywołania skutku prawnego w postaci przerwania biegu przedawnienia, natomiast drugie jest tylko oświadczeniem wiedzy i jeśli zostało złożone wobec wierzyciela, wywołuje skutek niezależnie od woli składającego oświadczenie (wyrok SA w Warszawie z 12.01.2005 r., I ACa 357/04; wyrok SA w Białymstoku z 30.10.2013 r., I ACa 484/13).
Z treści art. 123 § 1 pkt 2 kc nie wynika, jaka forma uznania roszczenia powoduje przerwanie biegu przedawnienia. Myślę jednak, że ugruntowany jest już pogląd, iż skutek taki wywołuje zarówno uznanie właściwe, jak i niewłaściwe. Co prawda w orzecznictwie można spotkać się z poglądem, iż powołany przepis dotyczy jedynie uznania właściwego, jednak są to przypadki odosobnione (zob. wyrok SN z 08.04.1999 r., II CKN 269/98). Przeważająca ilość orzeczeń potwierdza jednak, iż bieg terminu przedawnienia przerywa nie tylko umowa z dłużnikiem, w której strony ustalają istnienie określonego stosunku prawnego, ale również każde oświadczenie lub inne jednoznacznie zachowanie się dłużnika wobec wierzyciela, z którego wynika, iż dłużnik uznaje roszczenie za istniejące (wyrok SN z 07.03.2003 r., I CKN 11/01). Może to być np. pismo dłużnika, w którym prosi on wierzyciela o rozłożenie długu na raty (wyrok SN 19.09.2002 r, II CKN 1312/00), czy też wysłane wierzycielowi potwierdzenie salda, oczywiście jeśli zostało podpisane przez osoby upoważnione do działania w imieniu dłużnika (uchwała SN z 26.04.1995 r., III CZP 39/95). Konieczne jest przy tym jedynie, aby z takiego oświadczenia można było wywnioskować jakie roszczenie dłużnik uznaje.
Powyższe rozróżnienie uznania długu ma również istotne znaczenie z punktu widzenia możliwości uchylenia się przez dłużnika od skutków jego złożenia. Wiadomo bowiem, iż kodeks cywilny przewiduje możliwość uchylenia się skutków prawnych oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu czy groźby. Skoro, jak już wyżej wyjaśniliśmy, jedynie uznanie właściwe stanowi oświadczenie woli, tylko co do niego taka możliwość istnieje (wyrok SN z 23.03.2004 r., V CK 346/03).

1 komentarz: