Brak numeru PESEL pozwanego nie stanowi podstawy do zawieszenia postępowania

Tak orzekł Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 26.02.2014 r. (III CZP 137/13). Wprowadzony niedawno do kpc przepis ustanawiający obowiązek sądu ustalenia numeru PESEL pozwanego wprowadził trochę zamieszania. Motywem była ochrona przed niesłuszną egzekucją, a skończyło się na tym, że utrudniono wierzycielom dochodzenie roszczeń. Zgodnie bowiem z art. 208 (1) kpc sąd z urzędu ustala numer PESEL pozwanego będącego osobą fizyczną, jeżeli jest on obowiązany do jego posiadania, lub numeru w Krajowym Rejestrze Sądowym, a w przypadku jego braku – numer w innym właściwym rejestrze, ewidencji lub NIP pozwanego niebędącego osobą fizyczną, który nie ma obowiązku wpisu we właściwym rejestrze lub ewidencji, jeżeli jest on obowiązany do jego posiadania. Natomiast zgodnie z art. 177 § 1 pkt 6 kpc sąd może zawiesić postępowanie z urzędu, jeżeli w przypadku niewskazania przez powoda adresu pozwanego lub danych pozwalających sądowi na ustalenie powyższych numerów nie można nadać sprawie dalszego biegu. 

Wprowadzenie powyższych zmian spowodowało, że sądy zawieszały postępowanie, jeśli na podstawie wskazanego w pozwie adresu pozwanego nie mogły ustalić jego numeru PESEL, a po wezwaniu do wskazania dodatkowych danych powód danych tych nie podał. Co prawda sądy otrzymały dostęp do bazy PESEL, jednak w bazie tej numer PESEL można ustalić jedynie na podstawie adresu zameldowania, imion rodziców czy też daty urodzenia. Powód zazwyczaj takich danych nie posiada, a ustalony przez niego adres zamieszkania pozwanego nie zawsze pokrywa się z adresem zameldowania. Jeszcze większy problem jest w sprawach gospodarczych, gdzie niejednokrotnie powód opiera się tylko na danych wskazanych w CEIDG. Jeśli bowiem adres prowadzonej przez pozwanego działalności gospodarczej nie pokrywa się z jego adresem zameldowania, to nie ma on możliwości ustalenia tego adresu ani w Ewidencji Ludności, ani tym bardziej w bazie PESEL. Na szczęście w miarę szybko jeden z sądów powziął wątpliwość co do zasadności zawieszania postępowań z tego względu i zwrócił się do Sądu Najwyższego o rozstrzygnięcie tej kwestii. W uzasadnieniu przedstawionego Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia zagadnienia prawnego sąd ten słusznie zwrócił uwagę, iż przepis art. 208 (1) kpc wprowadzający obowiązek ustalania przez sąd numeru PESEL pozwanego został umieszczony w rozdziale „rozprawa”, co sugerowałoby, iż tylko na tym etapie postępowania sąd mógłby ten przepis stosować. Twierdzenie takie zdaniem tegoż sądu jest jednak wątpliwie i wydaje się być sprzeczne z intencją ustawodawcy, albowiem większość spraw rozpatrywana jest na posiedzeniu niejawnym. Odnosząc się natomiast do treści art. 177 § 1 pkt 6 kpc sąd ten słusznie podniósł, iż trudno zaakceptować pogląd, jakoby niewskazanie numeru PESEL pozwanego uniemożliwiało nadanie sprawie dalszego biegu, co zgodnie z tym przepisem jest przesłanką do zawieszenia postępowania. Żaden przepis bowiem nie wprowadza obowiązku zamieszczenia tego numeru w treści orzeczenia. Podaje się go dopiero w treści klauzuli wykonalności. Rozstrzygając zagadnienie prawne Sąd Najwyższy przyjął, iż przed doręczeniem pozwu i rozpoczęciem  rozprawy sąd nie może zawiesić postępowania na skutek niewskazania przez powoda danych pozwalających na ustalenie numeru PESEL pozwanego, natomiast po rozpoczęciu rozprawy zawieszenie postępowania na tej podstawie może nastąpić tylko wtedy, gdy uzyskanie danych umożliwiających ustalenie tego numeru nie jest możliwe.